Nhiều người sở hữu các thiết bị gia dụng có gắn camera nhưng lại không chú ý đến việc giới hạn quyền truy cập, tạo cơ hội cho hacker xâm nhập.

Theo số liệu mới nhất từ Bộ Thông tin và Truyền thông, hơn 800.000 camera giám sát tại Việt Nam đang bị chia sẻ dữ liệu và hình ảnh trên mạng. Trong đó, có khoảng 360.000 camera (tương đương 45%) tồn tại lỗ hổng bảo mật dễ bị tin tặc khai thác để chiếm quyền điều khiển, gây nguy cơ lộ lọt hình ảnh riêng tư.

Tiện lợi nhưng tiềm ẩn nhiều rủi ro

Bên cạnh các camera giám sát, nhiều đồ gia dụng như robot hút bụi, chuông cửa thông minh, tủ lạnh, tivi thông minh… cũng được tích hợp camera và các công nghệ AI, IoT, cho phép người dùng điều khiển, theo dõi nhà cửa qua ứng dụng, ra lệnh bằng giọng nói hoặc cử chỉ.

Ông Trương Việt Hoàng, sống tại TP HCM, từng dùng chuông cửa thông minh của một hãng H. cho biết thiết bị này có thể quan sát từ xa qua điện thoại hoặc iPad, ghi âm và trò chuyện trực tiếp. Các video ghi lại được lưu trữ trên đám mây và thẻ nhớ, có thể xem lại bất cứ lúc nào. Tuy nhiên, ông Hoàng nhận thấy hệ thống bảo mật của thiết bị không đủ an toàn vì chỉ cần tải app và đăng nhập bằng tài khoản cùng mật khẩu là có thể theo dõi mọi hoạt động trong nhà, điều này khiến ông lo ngại. Do đó, ông đã chuyển sang dùng chuông bấm thủ công và lắp camera giám sát của thương hiệu uy tín trên thị trường.

Bà Phạm Minh Anh, cũng tại TP HCM, sử dụng robot hút bụi gắn camera của hãng E. cho biết thiết bị có thể tự làm sạch nhà và cho phép giám sát từ xa qua ứng dụng điện thoại. Tuy nhiên, bà rất lo ngại khi thấy nhiều dữ liệu do các thiết bị camera ghi lại bị rò rỉ, phát tán rộng rãi trên mạng, thậm chí bị mua bán, trao đổi trên các nhóm Telegram hay Facebook. Bà Minh Anh băn khoăn rằng camera trên robot phải ghi lại hình ảnh trong nhà hàng ngày để tránh vật cản, nhưng không rõ dữ liệu đó có bị hacker xâm nhập hay không. Nếu rơi vào tay kẻ xấu, điều này không chỉ xâm phạm quyền riêng tư mà còn gây ảnh hưởng tâm lý nghiêm trọng cho gia đình bà.

Mới đây, hai chuyên gia bảo mật Dennis Giese và Braelynn đã cảnh báo các robot hút bụi và cắt cỏ của hãng E., thương hiệu khá nổi tiếng, có thể bị chiếm quyền điều khiển và theo dõi chủ sở hữu qua micro và camera. Người dùng có thể kết nối và điều khiển robot qua Bluetooth trong phạm vi khoảng 130 mét, còn hacker có thể giám sát từ xa thông qua kết nối wifi internet. Đáng lưu ý, dữ liệu người dùng và mã xác thực lưu trên robot còn được giữ lại trên máy chủ đám mây của hãng ngay cả khi người dùng đã xóa tài khoản, khiến bất kỳ ai cũng có thể truy cập dữ liệu robot và theo dõi chủ nhân cũ.

Bảo mật yếu kém

Theo TS Huỳnh Trọng Thưa, chuyên gia an toàn thông tin, camera giám sát và các thiết bị gia dụng gắn camera rất dễ bị hacker xâm nhập để nghe lén hoặc đánh cắp hình ảnh do nhiều nguyên nhân. Người dùng thường đặt mật khẩu đơn giản, dễ đoán hoặc nhân viên kỹ thuật không hướng dẫn cách thay đổi mật khẩu, hạn chế quyền truy cập, dẫn đến lỗ hổng bảo mật. Hơn nữa, các thiết bị này không giống như máy tính nên độ bảo mật rất thấp vì hầu hết không thể cài phần mềm bảo mật. Khi hacker đã cài mã độc, dù đổi mật khẩu phức tạp, thông tin vẫn dễ bị đánh cắp.

“Khi sử dụng tivi, tủ lạnh hay robot hút bụi thông minh có gắn camera, người dùng buộc phải cấp quyền cho ứng dụng quản lý để trao đổi dữ liệu. Tuy nhiên, rất ít người hạn chế quyền truy cập, tạo điều kiện cho hacker đánh cắp dữ liệu,” ông Thưa phân tích.

Ông Nguyễn Hữu Lợi, đại diện một đơn vị phân phối camera tại TP HCM, cho biết các thiết bị gia dụng gắn camera trên thị trường tương tự như camera giám sát và rất tiện lợi vì có thể theo dõi chi tiết các ngóc ngách trong gia đình. Tuy nhiên, các thiết bị này cũng rất dễ bị hack do nhiều nguyên nhân như phần mềm bảo mật yếu, dùng mật khẩu mặc định, không thay đổi mật khẩu, không cập nhật hệ điều hành. Khác với điện thoại hay laptop, khi camera bị hack rất khó phát hiện.

“Người dùng không nên giữ mật khẩu mặc định từ nhà sản xuất mà nên đổi thường xuyên. Cần yêu cầu nhân viên lắp đặt tư vấn kỹ về bảo mật, đồng thời hạn chế và kiểm soát số thiết bị truy cập vào hệ thống để phát hiện sớm các cuộc tấn công,” ông Lợi khuyên.

Hiện trên thị trường có nhiều loại đồ gia dụng gắn camera giá rẻ, không rõ nguồn gốc, đặc biệt là robot hút bụi – mặt hàng rất phổ biến. Do đó, người dùng nên chọn thương hiệu uy tín, đã tích hợp giải pháp bảo mật để đảm bảo an toàn thông tin; tránh mua hàng trôi nổi để phòng tránh bị hacker khai thác lỗ hổng bảo mật.

Hạn chế truy cập từ xa khi không cần thiết

Các chuyên gia công nghệ khuyên khi chọn đồ gia dụng có gắn camera, người dùng cần chú ý xây dựng mạng nội bộ an toàn, sử dụng mật khẩu wifi mạnh, tách riêng mạng cho thiết bị và hạn chế truy cập từ xa khi không cần thiết. Ngoài ra, nên tắt hoặc ngắt kết nối các thiết bị khi không sử dụng để giảm thiểu rủi ro bị tấn công. Bên cạnh đó, áp dụng các hệ thống giám sát mạng như Wireshark để phát hiện hoạt động bất thường cũng rất cần thiết.